1. pozitivizm münaqişəsi. tənqidi rasionalistlər və ya post-Vyana Çevrəsi * Vyana məktəbi nümayəndələri Karl Popper, Hans Albert-lə, critical theory və ya Frankfurt məktəbinin nümayəndələri Theodor Adorno, Jürgen Habermas arasında 1961-ci ildə alman sosiologiya cəmiyyəti tərəfindən təşkil edilmiş konfransda başlamış və digər alman sosioloqları tərəfindən 1969-cu illərə qədər davam etdirilmiş siyasi-fəlsəfi debat. debatın predmeti isə ictimai elmlərin metodologiyası ilə bağlı idi. tənqidi rasionalistlər ictimai elmlərin elmi metodun onlara tətbiq edilərək araşdırılmasından, onların eksperiment ilə yoxlanıla bilən hipotezləri ortaya atmasından yana olsalar da, frankfurt məktəbi bununla razılaşmayaraq elmi metodun ictimai elmlərə tətbiqinin mümkünsüzlüyünü qəbul edirdi. frankfurt məktəbi hegel və karl marx-dan qalma ənənələri davam etdirərək qəbul edirdi ki, individual cəmiyyətin bir fərdi olaraq müstəqil deyil, onun təfəkkürünün səviyyəsini onun mövcud olduğu cəmiyyət təyin edir, nəinki onun özü. fərd ortaya elə bir fikir ata bilməz ki, o bütöv cəmiyyəti dəyişmək iqtidarında olsun, çünki onun verdiyi qərarlar da onun öz müstəqil iradəsinin deyil, cəmiyyətin ona etdiyi təsirin məhsuludur. Ona görə də ictimai elmlərdə alimlərin cəmiyyəti dəyişmək üçün ortaya atdığı fikirlərin səviyyəsi cəmiyyətin onu qavraya bildiyi səviyyədən daha artıq deyil. marx-ın sözləri ilə desək, "varlığın özünü onun şüuru təyin etmir, lakin onun sosial mövcudiyyəti onun şüurunu təyin edir." Onlar cəmiyyətdəki köklü dəyişikliklərin inqilabla həyata keçiriləcəyini qəbul etsələr də, popper kiçik reformasiyalarla addım-addım bunun mümkün olacağını qəbul edirdi.

mənbə